رِنگ شهرآشوب
در ردیف مکتب اصفهان به روایت حسن کسایی، شهرآشوب عنوان گوشه‌ای است که در تهران به آن قرچه می‌گویند. ولی در ردیف دیگری از این مکتب و به روایت کاظمی، در دستگاه شور، علاوه بر شهرآشوب، قرچه هم روایت شده است. شهرآشوب در لغت به معنای کسی است که در حسن و جمال آشوبنده شهر باشد ولی در شعر مفهومی غیر از صورت ظاهری‌اش نیز دارد: اما شهرآشوب یا شهرانگیز به هر نوع شعری هم که در توصیف پیشه‌ورانِ یک شهر و تعریف حِرفَت و صنعت ایشان سروده باشد اطلاق می‌شود.
بی‌تردید عنوان رنگ شهرآشوب که در آن گردشی در بیشتر گوشه‌های اصلی صورت می‌گیرد (تمام اصنافِ مقام‌ها)، بی‌ارتباط با شهرآشوبِ مصطلح در شعر نیست. نزدیکی زمان پیدایش آن نیز با دوره‌ای که سرودن شهرآشوب رونق داشته، یعنی زمان صفویه، بر این مدعا گواهی می‌دهد: از رسم‌های شاعران عهد صفوی در شعر ترتیب دادن مجموعه‌هایی است در وصف شهری و مکانی و اصناف خلق در آنها و توصیف خوب‌رویان هر صنف و اظهار عشق به ایشان و یا بر عکس، هجو و بدگویی از آنان، و این‌گونه مجموعه‌ها را عادتا شهرآشوب و شهرانگیز می‌خواندند. رنگ‌های ردیف و از جمله همین شهرآشوب حسن ختامی برای گوشه‌های بی‌متر محسوب می‌شوند
در ردیف مکتب اصفهان به روایت حسن کسایی، شهرآشوب عنوان گوشه‌ای است که در تهران به آن قرچه می‌گویند. ولی در ردیف دیگری از این مکتب و به روایت کاظمی، در دستگاه شور، علاوه بر شهرآشوب، قرچه هم روایت شده است. شهرآشوب در لغت به معنای کسی است که در حسن و جمال آشوبنده شهر باشد ولی در شعر مفهومی غیر از صورت ظاهری‌اش نیز دارد: اما شهرآشوب یا شهرانگیز به هر نوع شعری هم که در توصیف پیشه‌ورانِ یک شهر و تعریف حِرفَت و صنعت ایشان سروده باشد اطلاق می‌شود. بی‌تردید عنوان رنگ شهرآشوب که در آن گردشی در بیشتر گوشه‌های اصلی صورت می‌گیرد (تمام اصنافِ مقام‌ها)، بی‌ارتباط با شهرآشوبِ مصطلح در شعر نیست. نزدیکی زمان پیدایش آن نیز با دوره‌ای که سرودن شهرآشوب رونق داشته، یعنی زمان صفویه، بر این مدعا گواهی می‌دهد: از رسم‌های شاعران عهد صفوی در شعر ترتیب دادن مجموعه‌هایی است در وصف شهری و مکانی و اصناف خلق در آنها و توصیف خوب‌رویان هر صنف و اظهار عشق به ایشان و یا بر عکس، هجو و بدگویی از آنان، و این‌گونه مجموعه‌ها را عادتا شهرآشوب و شهرانگیز می‌خواندند. رنگ‌های ردیف و از جمله همین شهرآشوب حسن ختامی برای گوشه‌های بی‌متر محسوب می‌شوند.
نویسنده: محمدامین اکبرپور
