دودوک

همه چیز راجع به ساز دودوک

هر یک از اقوام و فرهنگ‌های مختلف ایرانی، ساز به خصوص خود را دارند. به طور کلی علتی که موجب محبوبیت سازها شده است، همین تنوع بالا محسوب می‌شود. سازهای هواصدا یا بادی بر اساس تعداد لوله‌های صوتی، نوع زبانه و آیروفون‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. ساز دودوک یکی از انواع سازهای هواصدا محسوب می‌شود. ساز دودوک جزو یکی از محبوب‌ترین سازها در موسیقی به حساب می‌آید که همواره طرفداران زیادی نیز دارد و امروزه نیز بسیاری از افراد به یادگیری آموزش ساز دودوک می‌پردازند.

موسیقی‌دانان ارمنی با توجه به داده‌های باستان‌شناسی و استناد به شواهد تاریخی، قدمت ساز دودوک را حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌دانند. آن‌ها معتقدند که تاریخ این نوع ساز محبوب به زمان پادشاهی تیگران کبیر در ارمنستان باز می‌گردد. این در حالی است که دانشمندان غربی عقیده دارند که قدمت ساز دودوک را ۱۵۰۰ سال قبل می‌دانند. با این وجود، در سال ۲۰۰۵ میلادی ساز دودوک توسط یونسکو به عنوان شاهکار میراث شفاهی بشریت و معنوی معرفی شد. 

معرفی ساز دودوک

پیش از یادگیری آموزش ساز دودوک باید اطلاعات خود را درمورد این ساز بالا ببرید. همان طور که گفتیم ساز دودوک جزو یکی از سازهای بادی یا آیروفون محسوب می‌شود. ساز دودوک را یک ساز مقید زبانه‌دار با زبانه دو لایه می‌دانند که لوله‌های صوتی منفرد دارد. دودوک در واقع یک ساز ارمنی به شمار می‌آید که تا حدود زیادی بالابان آذربایجان شباهت دارد. جیوان گاسپاریان یکی از معروف‌ترین نوازندگان دودوک جهان است. ساز بالابان و دودوک تا حدودی مانند یکدیگر هستند و به یکدیگر شباهت دارند. بالان یکی از سازهای مرتبط با کشور آذربایجان شرقی است که در کردستان، نرمه نای نام دارد. 
اگر به دنبال یادگیری آموزش ساز دودوک هستید، باید توجه داشته باشید که برخی از افراد اعتقاد دارند که ساز دودوک و بالابان در واقع یکی هستند. اما اگر در نوای این دو ساز مختلف کمی دقت کنید قطعا متوجه تفاوت میان آن‌ها خواهید شد. 
ساز دودوک را به عنوان غمگین‌ترین ساز جهان می‌دانند و استفاده از این ساز نیز هر روزه همه گیرتر می‌شود و داوطلبان یادگیری آموزش ساز دودوک همواره افزایش پیدا می‌کند. در طی سال‌های اخیر ترانه‌های بسیار مختلفی با زبان‌های فارسی و انگلیسی نواخته شده‌اند که در آن‌ها از ساز دودوک استفاده شده است. علاوه بر این مورد، در موسیقی متن ویدیوهای بسیار متعددی نیز از صدای دلنشین این ساز برای زدن رنگ عرفانی و شرقی به موسیقی استفاده می‌کردند.

ساختار ساز دودوک

ساز دودوک در حقیقت یک استوانه توخالی و باریک است که در تولید آن از چوب درخت ۵۰ساله زردآلو استفاده می‌شود. ارمنستان جزو اپلین پرورش دهنده درخت زردآلو در جهان است که قدمت تولید این گونه گیاهی در ارمنستان مربوط به دوران باستان می‌شود. این کشور در تولید ساز دودوک نیز از چوب درختان کهن زردآلو استفاده کرده است. سازندگان ساز دودوک را در طول ۲۵ تا ۴۰ سانتی متر تولید می‌کنند.

این نوع ساز دارای ۱۰ حفره است که یکی از آن‌ها در بخش پایین پشت نی، برای قرار گیری انگشت شصت تعبیه شده است و ۹ حفره دیگر نیز در بخش بالایی ساز قرار گرفته‌اند. خوب است بدانید که بخش دهانی این ساز از یقک که در ساحل رود ارس می‌روید، ساخته می‌شود. ساز دودوک یک نی کوچک دارد که به آن قمیش می‌گویند و طول آن از ۹ تا ۱۴ سانتی‌متر متغیر است و مسئولیت تولید آوا را بر عهده دارد. اطراف این قطعه کوچک را یک بست چوبی انعطاف‌پذیر احاطه کرده است که همواره در طول نی حرکت می‌کند. علاوه بر این مورد، می‌توان قمیش‌های مختلفی را بر روی این ساز نصب کرد تا بتوان صداهای مختلفی را با آن ایجاد کرد. 

نحوه کوک کردن ساز دودوک

اگر شما نیز به دنبال یادگیری آموزش ساز دودوک هستید، باید یک سری اطلاعات کلی در مورد نحوه کوک کردن این ساز داشته باشید. تنظیم صدای ساز دودوک در واقع یک امر بسیار دشوار و حرفه‌ای است که حتی نوازندگان نیز با صرف زمان بسیار زیادی می‌توانند آن را کوک کنند. ساز دودوک دو نت، دو گام و یک اکتاو دارد. 
موسیقی‌دانان ارمنستان در سده بیستم میلادی توانستند تنظیمات کوک ساز دودوک را به خوبی یکسان‌سازی کنند و تنظیم این ساز محبوب را درمقیاس دو نت در یک اکتاو مشخص نمایند. راز صدای ویژه و غمگین ساز دودوک در استفاده از قدرت تنفسی عالی نوازنده، قطر بیشتر و دو قطعه لوله هم محور نهفته است.

نحوه نواختن ساز دودوک

اگر قصد یادگیری آموزش ساز دودوک را دارید، باید بدانید که نحوه فوت کردن و ایجاد صدای ساز دودوک در واقع کمی پیچیده است و نوازندگان برای تولید صدا با این ساز باید با نهایت توان خود در آن به کار برند. روی سطح ساز دودوک یک قمیش قرار گرفته است و همان طور که گفتیم می‌توان قمیش‌های مختلفی را نصب کرد که از آن‌ها همواره صدای مختلفی را ایجاد می‌کنند. 
به همین خاطر است که نوازندگان ماهر در اکثر مواقع مجموعه‌ای از قمیش‌های مختلف را به همراه دارند. تا بتوانند از آن‌ها بر اساس حس و خود در زمان‌های مختلف استفاده کنند. ساز دودوک در حقیقت یکی از سازهای نسبتا دشوار و سخت برای یادگیری محسوب می‌شود و اگر شما می‌خواهید که به یادگیری آموزش ساز دودوک بپردازید، باید این موضوع را از قبل بدانید اما از آن هراس نداشته باشید.

اگر شما هم علاقه‌مند به یادگیری ساز دودوک هستید و قصد دارید در نواختن آن ماهر شوید؛ می‌توانید در کلاس‌های ساز دودوک در نوای شهر آشوب شرکت کنید.