انواع تار را بشناسید
تار یکی از سازهای ایرانی است که طرفداران بسیار زیادی دارد. در ساخت این ساز از چوب، پوست، استخوان، زه و فلز استفاده می‌شود. طول کلی این مدل از ساز ایرانی 95 سانتی‌متر است. شاید برای شما جالب باشد که بدانید ساز تار از حدود 200 سال پیش جزو سازهای محبوب ایرانی بوده است. برای اینکه بتوانید این ساز را بزنید باید آن را به صورت نشسته بر روی ران پای خود قرار دهید به گونه ای که دسته تار در سمت چپ قرار بگیرد. نواختن ساز تار به مهارت بسیار بالایی نیاز دارد و افرادی که به این ساز علاقه دارند باید در کلاس موسیقی حرفه‌ای شرکت کنند تا بتوانند به صورت تخصصی این ساز را بنوازند. اولین تارها ظاهری متفاوت با تارهای امروزی داشته‌اند. با استفاده از این ساز می‌توانید تمامی سبک‌های موسیقی را بنوازید به همین دلیل این ساز در میان ایرانیان بسیار طرفدار دارد.
اولین قدم برای نواختن این ساز انتخاب یک ساز مناسب است. می‌دانید که ساز‌ها در بازار تنوع بسیار زیادی دارد و شاید شما در زمان خرید آن‌ها دچار سردرگمی شوید.
چند نوع ساز تار داریم؟
این ساز اصیل ایرانی انواع مختلفی دارد که در این مقاله می‌خواهیم به بررسی مدل‌های آن بپردازیم. تار ایرانی در ابتدا 5 عدد سیم داشته که بعد‌ها یک سیم دیگر نیز به آن اضافه شده است.
تار شهنواز
تار شهنواز جزو یکی از بهترین تارهای ایرانی است و از چوب درخت توت برای ساخت آن استفاده می‌شود. توت دارای کیفیت بسیار بالایی‌ست و قیمتی مناسب دارد به همین دلیل می‌تواند یکی از بهترین متریال‌ها برای ساخت تار باشد. یکی از بخش های مهم برای هر تار قسمت دسته آن است و باید به گونه‌ای ساخته شود که مقاومتی بالا داشته باشد، به همین دلیل از متریال‌هایی باکیفیت و مقاوم باید در ساخت آن استفاده کرد. چوب گردو یکی از بهترین متریال‌ها برای ساخت دسته تار است و حتی می‌توان برای مقاومت بیشتر آن را با موادی دیگر ترکیب کرد. در این تار برای استحکام بیشتر در قسمت دسته از استخوان مصنوعی درجه یک استفاده شده است. قیمت این تار نسبت به کیفیت و متریال آن بسیار مناسب است.
تار شهرام کلهر
تارهای برند شهرام کلهر مورد توجه نوازنده‌های ایرانی‌ست. این برند دارای کیفیت بسیار بالایی بوده و در ساخت آن از استانداردهای معتبری استفاده شده است. بسیاری از نوازنده‌های معروف ایرانی از این برند استفاده می‌کنند. این ساز از نظر ظاهری زیبا و چشمگیر است و کیفیت صدای بسیار خوبی نیز دارد. همچنین رنگ استفاده شده در این ساز زیبایی بسیار زیادی دارد و مورد توجه و سلیقه تمامی افراد است.
قسمت دسته این ساز خوش فرم بوده و شما زمانی که با این ساز بنوازید متوجه کیفیت صدا و استانداردهایی که در ساخت آن بوده خواهید شد. همچنین اگر بخواهید در مورد سیمگیر و شیطانک آن بدانید باید گفت که به صورت بسیار حرفه‌ای بر روی آن قرار گرفته است.
تار آریامهر سه مهر
تار آریامهر سه مهر نیز یکی از بهترین تارها در موسیقی است که در این قسمت در مورد بررسی مشخصات آن می‌پردازیم: جنس دسته این تار از چوب گردو است و دارای مقاومت بسیار بالایی‌ست همچنین جنس کاسه آن از درخت توت می‌باشد، روی دسته آن از استخوان مصنوعی‌ست که کیفیت دسته آن را چندین برابر کرده‌است. جنس خرک، جنس سیمگیر و جنس شیطانک آن همگی از شاخ است.
معرفی ساز تار آذری
یکی از اولین سازهای کشور ما تار آذری است که در سال 2012 ساخته شده و در فهرست فرهنگی و معنوی یونسکو ثبت گردیده و این موضوع اعتراض‌های بسیاری را به همراه داشته است.
بسیاری از هنرمندان از جمله داریوش پیرنیاکان تبدیل تار ایرانی به تار آذری را جعل تاریخی دانسته است. از جمله تغییراتی که در این تار ایجاد شده کم کردن حجم کاسه طنینی و تغییر شکل ظاهری آن، تغییر شکل دسته و تغییر کوک، تغییر شکل لانه کوک یا همان سرپنجه است. این ساز بیشترین مراحل تکامل را در قفقاز گذرانده و به همین علت در این منطقه رواج پیدا کرده و در برخی از مواقع به آن تار قفقازی نیز خواهند گفت.
این تار 18 سیم دارد و اگر بخواهید به آن سیم اضافه کنید بر روی خرک و پوست تار فشار وارد خواهد شد و مشکلات کوکی به‌وجود خواهد آمد، به همین دلیل تعداد سیم‌های آن به 11 عدد تغییر پیدا کرد. ویژگی‌هایی که برای این تار در نظر گرفته شده کم شدن وزن تار می‌باشد که موجب شده نوازنده تار را به راحتی بر روی سینه خود قرار دهد. تغییر شکلی که در کاسه طنینی ایجاد شده است موجب شده که شما بتوانید آسان‌تر ساز را در دستان خود بگیرید.
عکس هایی که از این تار به‌جا مانده نشان می‌دهد که این تار قبل از صادق جان بر روی پای نوازنده قرار می‌گرفته و بعد از تغییرات بر روی سینه نوازنده قرار می‌گیرد. اگر شما میخواهید آموزش تار آذری را به صورت حرفه‌ای یاد بگیرید می‌توانید از کلاس موسیقی آنلاین نیز استفاده کنید که در این صورت وقت بیشتری برای آموزش تار خواهیدداشت. تار جزو موسیقی‌هایی بوده که باید برای یادگیری آن تلاش کرد و این یادگیری و تلاش شما می‌تواند هم به صورت حضوری و هم به صورت غیرحضوری انجام پذیرد.
با تاریخچه ساز تار آذری آشنا شوید
خیلی از افراد تار را برای منطقه آذربایجان می‌دانند در حالیکه تار سازی ایرانی است و حدود 150 سال پیش از شهر زیبای شیراز برخواسته. شخصی به نام میرزاصادق جان در تار تغییراتی را ایجاد کرده، این شخص برای اولین بار شکل کاسه‌های تار را تغییر داده و این کار را به این دلیل انجام داده تا بتوانید تار را بر روی سینه گذاشته و آن را بنوازید. صادق جان کاسه تار را عمیق کند و وزن آن را کم کرد همچنین قطر آن را زیاد کرد و شکل آن را نیز به بیضی تغییر داد. این تغییرات دو کیفیت صدای تازه در این تار ایجاد کرده که موجب تقویت فیزیکی آن شده‌است.
میرزاصادق تغییراتی را در محل اتصال دسته با کاسه نیز ایجاد کرده است. قبل از آن دسته و تار به صورت یکسره به تار متصل بود اما در تار جدید تعداد سیم‌ها بیشتر شده و به همین دلیل میان دسته و کاسه تار خمیدگی ایجاد شده و این امر موجب ناموزون شدن صدای تار می‌شد، میرزا صادق به این دلیل دسته تار را در دسته کوتاهی که از خود کاسه بیرون می‌آمد فرو برد و با آن جفت کرد این چوب از آن خمیدگی جلوگیری کرد و دیگر صدایی ناموزون را برای ساز به همراه نداشت.
در آن زمان این کیفیت در هیچ کدام از ساز‌ها وجود نداشت و این تغییرات به وجود آمده در ساز‌ها نوعی نو‌‌آوری به شمار می‌رود. ترتیب قرارگرفتن سیم‌ها بسیار بسیار مهم بوده و نقشی بزرگ را در صنعت موسیقی ایفا کرده است. سیم‌های تازه‌ای که صادق جان به تار اضافه کرده بود معروف به سیم‌های آلیکوت هستند و برای اجراهای حرفه‌ای بسیار استفاده می‌شوند. در زمان اجرای ملودی از این سیم‌ها به صورت هماهنگ استفاده می‌شود. در سال‌های بعدی یک آهنگساز آذربایجانی به نام سعید رستماف دستگاه‌هایی را برای تار، کمانچه و بالابان تنظیم کرد که آن‌ها عبارتند از: سه گاه زابل، چهارگاه، بیات شیراز، شور، همایون ، شوشتر و حیراتی و… . تاری که صادق جان آن را توسعه داد از نیمه دوم قرن 19 از آلات موسیقی ملی جدا شد و با کمانچه و دف گروه دیگری را ایجاد کرد.
نکات مهم برای آموزش تار آذری
برای آموزش تار باید حتما به کلاس موسیقی و کلاس تار مراجعه کنید تا بتوانید به صورت حرفه‌ای آن را یاد بگیرید. یاد گرفتن تار به خصوص تار آذری نکته‌هایی طلایی دارد که هر فردی باید آن را یاد گرفته و در زمان اجرا آن را رعایت کند. یکی از این نکات این می‌باشد که تار آذری برخلاف تار ایرانی بر روی سینه قرار می‌گیرد و باید در زمان یادگیری اول از این نکته شروع کنید و آن را بر روی سینه خود قراردهید. یکی دیگر از نکات مهمی که در آموزش تار آذری باید به آن توجه شود نحوه صحیح گرفتن ساز در دست است که می‌توانید آن را در کلاس‌های آموزش تار آنلاین یاد بگیرید و یا اگر میخواهید به صورت حضوری این نکات را فراگیرید می‌توانید در کلاس موسیقی در غرب تهران و یا در شرق تهران ثبت نام کنید. در آموزش تار آذری باید جایگاه هر نت را بشناسید و این مورد را بدانید که تنها با این آموزش ها نیست که می‌توانید به صورت حرفه‌ای ساز بزنید بلکه باید به صورت تئوری نیز آن را آموزش ببینید.
تفاوت تار آذری با تار ایرانی
شاید بخواهید بدانید که تار ایرانی با تار آذری چه تفاوتی دارد؟ این ساز هم از نظر ظاهری و هم از نظر صدا با هم تفاوت‌هایی دارند. همچنین نحوه نواختن آن‌ها با یکدیگر فرق می‌کند. در تار ایرانی شما باید به صورت نشسته آن را روی ران پا قرار دهید به طوری که دسته تار و کاسه آن سمت راست نوازنده قرار می‌گیرد. اما در تار آذری به دلیل تغییراتی که در شکل کاسه ایجاد شده است باید برای نواختن بر روی سینه قرار بگیرد و همچنین این امر موجب تقویت صدا در این ساز شده است.
نکات مهم برای آموزش تار ایرانی
1. قبل از شروع تمرین ساز خود را کوک کنید: کوک بودن ساز یکی از مهمترین کارهاییست که هر نوازنده باید انجام دهد. کاری به این نداشته باشید که روز قبل ساز خود را کوک کرده‌اید هر زمان که میخواهید بنوازید در ابتدا ساز خود را کوک کنید.
2. به تمرین خود متعهد باشید: در یادگیری تار عجله نکنید و کم کم یاد بگیرید چرا که اگر بخواهید سریعا این مسیر را طی کنید ممکن است دلسرد شوید و دیگر علاقه‌ای به این ساز نداشته باشید.
3. در زمان تمرین فقط بر روی تار تمرکز داشته باشید: تا به حال این اتفاق برای شما افتاده است که در زمان درس خواندن و یا انجام دادن کاری که به تمرکز نیاز دارد کلی کار دیگر تراشیده شود. برای نواختن تار نیز ممکن است این موضوع برای شما پیش بیاید. زمانی که میخواهید تار را بنوازید نباید به اطراف خود دقت کنید و تنها تمرکز خود را بر روی نواختن تار بگذارید چرا که در غیر این صورت نوازنده‌ای حرفه‌ای نخواهید شد.
